De therapeutische werking van kunst maken

Het Pruisisch blauw mengt zich met een tikje gebrande omber en wit tot een licht grijs-blauw-groen en ik denk: “Ja, inderdaad, zo voelde die blues.” Sinds een tijdje werk ik weer aan een nieuwe serie schilderijen met als titel ‘Kings of Heart’. Over 5 mannen die ik gekend heb en die een spoor in mijn hart hebben achtergelaten. Positief en negatief, zoals een litteken mooi kan zijn. Dat wat ik in deze serie schilderijen wil verbeelden gaat niet zozeer over die mannen of over het verhaal van de relatie die ik met hen had, maar over het gevoel dat het me gaf. En het gevoel dat het me nu geeft als ik eraan terug denk. De vorm van het litteken zeg maar, waar mijn hart onverstoorbaar omheen en doorheen klopt.

Best moeilijk is dat. Niet het beeld of de voorstelling zelf, daar heb ik nooit zo’n moeite mee, dat plopt op in mijn hoofd en heb ik zo op papier staan. Maar het gevoel weergeven, dat doe je niet met een plaatje alleen, dat heeft in een schilderij te maken met licht, kleur, compositie, contrast, penseelvoering. Tja, eigenlijk met alles waar een schilderij uit bestaat. Dus met een natuurgetrouwe weergave van de voorstelling alleen bereik ik niet de intentie en dat maakt het lastig, want ik moet dan dus gevoel met verstand combineren terwijl ik schilder. Als ik alleen naar mijn voorbeeld kijk en dat zo realistisch mogelijk naschilder ontbreekt het gevoel en als ik me verlies in mijn gevoel wordt het een onherkenbare warboel. Techniek en inzicht verbinden met hart en ziel dus.

Schilderen werkt voor mij als therapie. Ik verwerk echt gebeurtenissen en kan het daarna loslaten. Ik vertel door middel van het schilderen niet alleen mijn verhaal, maar uit ook mijn gevoel en kan het een plek geven. In de kunstwereld wordt daar vaak minachtend over gedaan, maar ik geloof zelf dat de beste kunstenaars zo werkten. Denk aan Frida Kahlo en Camille Claudel, twee vrouwelijke kunstenaars met een hoop liefdesdrama in hun leven. Hoe leeg zou hun werk zijn als niet hun verhaal, hun pijn, hun liefde en beleving allemaal in hun werk zat? Of Vincent van Gogh. Zijn psychiater adviseerde hem om toch vooral zoveel mogelijk te schilderen. Nou, dat resultaat mag er zijn. Zulk werk wordt menselijk, je kan je erin herkennen, je minder alleen voelen en zo kan het ook troost bieden.

Andere kunstvormen zijn ook uitstekende vormen van therapie. Denk aan dansen, muziek maken, gedichten schrijven. Waarschijnlijk is de formule dat bij het maken van kunst, je emotionele brein met je rationele brein moet samenwerken. Iets waar veel therapeutische methoden op gebaseerd zijn. De herinnerde emotie wordt opgewekt en omgezet in iets concreets, tastbaars, zichtbaars, hoorbaars en herkenbaars. Niet alleen breng je daarmee je eigen systeem in balans, maar je verbindt je, middels de kunst, ook met de ander, de toeschouwer. Prachtig toch?